نگاهی به اقدامات باشگاه‌های فوتبال برای فرهنگ و هنر؛
تصویر شاعر اعدامی لوگوی یک تیم فوتبال شد!
امروزه باشگاه‌های فوتبال دیگر تنها میدان رقابت ورزشکاران نیستند؛ بلکه مدتی است با بهره‌گیری از نمادهای فرهنگی، هنری و شاعرانه، روایت‌های متنوعی از هویت خود می‌سازند؛ از «پافوس» قبرس با تصویر شاعر ۱۹ساله اعدامی روی لوگو گرفته تا تیم‌هایی که به یاد هنرمندان و حتی بناهای تاریخی، پوسترها و طرح‌های فرهنگی خلق کرده‌اند.
به گزارش جهان مانا، به تازگی تیم فوتبال «پافوس» قبرس با لوگویی متفاوت از ایوگوراس پالیکارییدس، شاعر اعدام‌شده، وارد لیگ قهرمانان شد. این لوگو چهره شاعر ۱۹ ساله و مبارز استقلال‌طلب را که سال ۱۹۵۷ به دست بریتانیایی‌ها اعدام شد، به تصویر کشیده است. اکنون این انتخاب نمادین، تیم را به یک روایت تاریخی و فرهنگی پیوند داده است.
اخیرا بسیاری از تیم‌های فوتبال جهان، از المان‌های فرهنگی ـ هنری برای طراحی پوستر بازی‌ها و پیراهن‌ها خصوصا در مسابقات استفاده می‌کنند. در کشورمان نیز این رویکرد به امری نسبتا معمول بدل شده و با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، پوسترها قبل از بازی طراحی و در فضای مجازی منتشر می شوند. نمونه اخیرِ این حرکت ورزشی فرهنگی، انتشار پوسترهای باشگاه‌های سپاهان و پرسپولیس ـ معروف به ال‌کلاسیکو ایرانی ـ با الهام از آثار محمود فرشچیان (نگارگر فقید کشورمان) بود که باعث ایجاد یک لایه هنری و فرهنگی در کنار رقابتی ورزشی شد.
در اروپا نیز بارها پیراهن تیم‌های ورزشی با الهام از هنر محلی یک منطقه یا هنرمندان بزرگ کشورها طراحی شده است؛ مثلاً پیراهن سوم بارسلونا با طرح‌های معماری آنتونی گائودی مرتبط شد.
این اقدام گاهی در جهت تعامل بیشتر و تحکیم وحدت میان کشورها هم صورت می‌گیرد؛ به نحوی که در حرکتی قابل توجه اسفند سال گذشته، باشگاه «النصر» عربستان که بود در ورزشگاه آزادی به مصاف تیم استقلال برود، برای طراحی پوستر این مسابقه، از فیلم «درباره الی» الهام گرفت. تیم النصر عربستان و تیم پرسپولیس ایران در بهمن‌ماه۱۴۰۳ هم به مصاف یکدیگر رفتند که در همان زمان هم این تیم برای طراحی پوستر تبلیغاتی خود، طی اقدامی خلاقانه از صحنه‌هایی از فیلم‌های مشهور عباس کیارستمی از جمله «خانه دوست کجاست؟»، «زیر درختان زیتون» و «کلوزآپ» استفاده کرد.
در همان زمان این ابتکار هنری بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشت تا حدی که روزنامه «گاردین» بریتانیا این اقدام را ستود و آن را «پلی فرهنگی میان ورزش و هنر که به درک متقابل بین ملت‌ها کمک می‌کند» توصیف کرد. همچنین، این روزنامه نوشت که استفاده از نمادهای سینمایی ایران در یک فضای ورزشی، نشان‌دهنده احترام و قدردانی از فرهنگ ایرانی است.
بر این اساس، انتخاب چنین نمادهایی به تیم‌ها کمک می‌کند تا فراتر از یک باشگاه ورزشی حرکت کرده و همان طور که سالهاست در ابتدای نامشان عنوان «باشگاه فرهنگی ورزشی» به چشم می خورد، در عمل به سفیری فرهنگی ـ اجتماعی برای شهر یا کشورشان بدل شوند.
همچنین این اقدام باعث جذب هواداران جدید، جلب توجه رسانه‌ها و حتی تبلیغات قدرتمندتر می‌شود. درحقیقت استفاده از شاعران، هنرمندان یا نمادهای تاریخی، فوتبال را به بستری برای روایت فرهنگی و انتقال پیام‌های هویتی بدل می‌کند و همین اقدام می‌تواند از بین آنها که شاید چندان فوتبال را دنبال نمی‌کنند، طرفدارانی جذب کند.
گفته می‌شود که چنین اقداماتی جنبه آموزشی و جنبه اقتصادی نیز دارند؛ چراکه به لحاظ آموزشی می‌توانند هنر و تاریخ را یادآور شوند و به لحاظ اقتصادی ارزش آن باشگاه را بالا می‌برند.
فروردین ماه ۱۴۰۴ پوستر باشگاه ذوب‌آهن اصفهان یک روز قبل از دیدار با استقلال خوزستان، نقد خرابکاری روی ابنیه تاریخی را مد نظر قرار داداقدام اخیر باشگاه قبرسی نشان می‌دهد که فوتبال تنها یک رقابت ۹۰ دقیقه‌ای نیست که ۲۲ نفر در چمن سبز ورزشگاه فقط به دنبال یک توپ باشند؛ بلکه می‌تواند باتوجه به تعداد بی‌شمار طرفداران هر تیم، بستری را برای یادآوری هویت فرهنگی و تاریخی یک ملت فراهم کند. هر باشگاهی که بتواند میان فرهنگ، هنر و ورزش پیوند بزند، در حقیقت دستاوردی فراتر از جام‌ها خواهد داشت؛ دستاوردی بسان یک میراث ماندگار.
لوگوی تیم قبرسی با چهره شاعر ۱۹ ساله و مبارز استقلال‌طلب
