آداب و اعمال مخصوص روز عاشورا
روز عاشورا که روز شهادت امام حسین علیه‌السلام و یاران باوفای اوست، روز اندوه و غم و مصیبت ائمّه اطهار(علیهم السلام) و محبان آن بزرگواران است.
در کتاب مفاتیح الجنان برای روز عاشورا اعمال و رعایت آدابی ذکر شده که در ادامه به تفصیل آمده است.
۱. دست کشیدن از کسب و کار
در این روز سزاوار است شیعیان مشغول کاری از کارهای دنیا نگردند و برای خانه خود چیزی ذخیره نکنند و مشغول گریه، نوحه و مصیبت باشند و عزاداری حضرت امام حسین(علیه‌السلام) را بر پا کنند و اشتغال به ماتم داشته باشند به صورتی که در ماتم عزیزترین اولاد و اقوام خود اشتغال می‌ورزند
از حضرت رضا علیه‌السلام روایت شده: هرکه کوشیدن در حوائج خود را در روز عاشورا ترک کند و به دنبال کاری نرود، حق‌تعالی حوائج دنیا و آخرت او را برآورد و هرکه روز عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه او باشد، حق‌تعالی روز قیامت را روز شادی و سرور و خوشحالی او گرداند و دیده‌اش در بهشت به ما روشن شود؛ هرکه روز عاشورا را روز برکت نامد و در آن روز برای منزل خود چیزی ذخیره کند، خدا آن ذخیره را برای او مبارک نکند و روز قیامت با یزید و عبیدالله بن زیاد و عمر بن سعد علیهم اللعنه محشور شود.
۲. تسلیت گفتن به یکدیگر
یکدیگر را در مصیبت آن وجود مقدّس به این جملات تعزیت گویند: أَعْظَمَ اللّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ، وَجَعَلَنا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ؛ خدا مزدهای ما را به خاطر سوگواری‌مان برای حسین (درود بر او باد) بزرگ گرداند و قرار دهد ما و شما را از خون‌خواهانش به همراه ولی‌اش امام مهدی از خاندان محمّد (درود بر ایشان باد).
۳. زیارت قبر امام حسین علیه‌السلام
گر کسی در این روز نزد قبر مطهّر آن حضرت باشد و مردم را آب دهد، مانند کسی است که لشگر آن جناب را آب داده باشد و با آن حضرت در کربلا حاضر بوده.
۴. هزار مرتبه لعن بر قاتلان امام حسین علیه‌السلام
هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت فرستاده و گفته شود: «اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَینِ(علیه السلام)»
۵. خواندن هزار مرتبه سوره توحید
خواندن هزار مرتبه سوره «توحید» در این روز فضیلت فراوانی دارد. امام صادق علیه‌السلام در این باره فرموده است: «هر کس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحید» را بخواند، خداوند رحمان به وی نظر (رحمت) افکند و هر کس را که خداوند رحمان (با دیده رحمت) نظر کند، وی را مجازات نخواهد کرد.»
۶. از خوردن و آشامیدن پرهیز شود
شایسته است که شیعیان در این روز بی‌آنکه قصد روزه کنند، از خوردن و آشامیدن امساک کنند؛ و در آخر روز، پس از عصر افطار کنند به غذایی که اهل مصیبت می‌خورند، مانند ماست یا شیر و امثال آنها، نه مثل غذاهای لذیذ و جامه‌های پاکیزه بپوشند و به هیئت صاحبان مصیبت دگمه‌ها را بگشایند و آستین‌ها را بالا بزنند.
و علامه مجلسی در زاد المعاد فرموده: بهتر آن است که روز نهم و دهم را روزه نگیرد، زیرا بنی‌امیه این دو روز را برای برکت و شماتت بر قتل آن حضرت روزه می‌داشتند و به دروغ، احادیث بسیار در فضیلت این دو روز و روزه آنها را به حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله نسبت داده‌اند و از طریق اهل‌بیت احادیث بسیاری در مذمّت روزه این دو روز به ویژه روز عاشورا وارد شده و نیز بنی‌امیه علیهم اللعنه برای برکت، آذوقه سال را در روز عاشورا ذخیره می‌کردند.
۷. به یاد مصائب اهل حرم بودن در هنگام غروب
در پایان روز عاشورا سزاوار است یاد کردن حال اهل حضرت سیدالشهدا و دختران و اطفال آن حضرت که در این وقت، در سرزمین کربلا اسیر دشمنان گشته و به حزن و گریه مشغول بودند و مصائبی بر ایشان گذشت که در خاطر هیچ آفریده‌ای خطور نکند و قلم را تاب نوشتن آن نباشد.
۸. سلام بر رسول خدا صلی‌الله علیه وآله و سایر معصومین
پس برخیز و به رسول خدا و علی مرتضی و فاطمه زهرا و امام مجتبی و سایر امامان از ذُریه سیدالشهدا سلام‌الله‌علیهم سلام کن و ایشان را بر این مصائب جانکاه با دل سوخته و چشم گریان تعزیت بگو و زیارت وارث را بخوان.
۹. خواندن زیارت عاشورا
خواندن زیارت امام حسین علیه السلام معروف به «زیارت عاشورا» در این روز ثواب فراوانی دارد.
۱۰. خواندن مقتل
سزاوار است در این روز مقتل بخوانند و یکدیگر را بگریانند؛ روایت شده: که چون حضرت موسی به ملاقات خضر و فرا گرفتن بعضی از حقایق از آن جناب مأمور شد، اول چیزی که در هنگام ملاقات بین ایشان مذاکره شد، این بود که خضر برای حضرت موسی مصائب و بلاهایی را که بر آل محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله وارد می‌شود ذکر کرد و هر دو گریستند و گریستن ایشان شدّت گرفت.
