بی اختیاری ادرار چیست؟

به گزارش جهان مانا، بی اختیاری ادرار به از دست دادن کنترل بر مثانه اشاره دارد. این وضعیت باعث نشت ناخواسته ادرار می‌شود و می‌تواند از نشت‌های خفیف تا فوریت‌های شدید و غیرقابل کنترل را شامل شود. بی اختیاری ادرار یک بیماری رایج است و می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در زنان و افراد مسن شایع‌تر است. این وضعیت معمولاً یک نشانه یا علامت بیماری دیگری است و نه یک بیماری مستقل. تشخیص علت دقیق بی‌ اختیاری ادرار برای انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است. روش‌های درمانی شامل تغییرات رفتاری، تمرینات عضلات کف لگن (مانند تمرینات کگل)، دارودرمانی، و در برخی موارد جراحی هستند.

علت بی اختیاری ادرار

همانطور که قبلاً اشاره شد، بی‌اختیاری ادرار به از دست دادن کنترل بر مثانه گفته می‌شود که منجر به نشت ناخواسته ادرار می‌شود. این وضعیت می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در ادامه به تفصیل به آن‌ها می‌پردازیم:

عفونت‌های دستگاه ادراری

عفونت در مثانه، حالب‌ها یا مجرای ادرار می‌تواند باعث التهاب و تحریک شود. این التهاب منجر به احساس ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار و گاهی نشت ادرار (بی اختیاری فوریتی) می‌گردد. این عفونت‌ها مثانه را تحریک کرده و باعث می‌شوند احساس کنید نیاز فوری و مکرر به ادرار کردن دارید.

تغییرات مرتبط با بارداری و زایمان

در دوران بارداری، فشار رحم در حال رشد بر مثانه و تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود. همچنین، زایمان طبیعی، به خصوص اگر با آسیب به عضلات کف لگن یا اعصاب همراه باشد، می‌تواند باعث ضعف این عضلات و در نتیجه بی اختیاری ادرار (به ویژه بی اختیاری استرسی) پس از زایمان شود.

یائسگی

کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند باعث نازک شدن و ضعیف شدن بافت‌های مجرای ادرار و واژن شود. این تغییرات می‌تواند به کاهش خاصیت ارتجاعی و پشتیبانی از مثانه و مجرای ادرار منجر شده و بی اختیاری ادرار را تسهیل کند. همچنین عضلات کف لگن و بافت‌های مثانه ضعیف‌تر می‌شوند.

مشکلات پروستات در مردان

بزرگ شدن غده پروستات یا سرطان پروستات می‌تواند مجرای ادرار را تحت فشار قرار داده و جریان ادرار را مسدود کند. این انسداد می‌تواند منجر به ضعف مثانه، احتباس ادرار و در نهایت بی اختیاری ادرار (اغلب از نوع سرریز) شود. همچنین، جراحی پروستات نیز می‌تواند به اعصاب یا عضلات کنترل‌کننده مثانه آسیب بزند.

ضعف عضلات کف لگن

عضلات کف لگن مانند یک "تاب" عمل می‌کنند که مثانه، رحم (در زنان) و رکتوم را حمایت می‌کنند. ضعف این عضلات باعث می‌شود نتوانند به خوبی مثانه را در هنگام افزایش فشار (مانند سرفه، عطسه، خنده یا بلند کردن اجسام) منقبض نگه دارند و منجر به بی اختیاری ادرار استرسی می‌شوند.

برخی داروها

داروهایی مثل دیورتیک‌ها (ادرارآورها) حجم ادرار را افزایش می‌دهند. برخی داروهای آرام‌بخش، ضد افسردگی‌ها، یا داروهای فشار خون می‌توانند بر اعصاب کنترل‌کننده مثانه تأثیر گذاشته یا باعث شل شدن عضلات آن شوند و به طور بالقوه منجر به بی اختیاری ادرار گردند.

بیماری‌های عصبی

بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، می‌توانند ارتباط بین مغز و مثانه را مختل کنند. این بیماری‌ها شامل سکته مغزی، ام اس، پارکینسون، آسیب نخاعی و دیابت هستند. اختلال در سیگنال‌های عصبی می‌تواند منجر به انواع مختلف بی اختیاری ادرار شود.

چاقی

اضافه وزن و چاقی، فشار بیشتری بر مثانه و عضلات کف لگن وارد می‌کند. این فشار اضافی می‌تواند به تضعیف عضلات حمایتی و افزایش احتمال نشت ادرار، به ویژه در هنگام فعالیت‌های فیزیکی، منجر شود (بی اختیاری استرسی).

یبوست مزمن

تجمع مدفوع در رکتوم به دلیل یبوست طولانی‌مدت، می‌تواند به اعصاب مثانه فشار وارد کرده و توانایی آن در نگهداری ادرار را کاهش دهد. همچنین، زور زدن مکرر هنگام اجابت مزاج نیز می‌تواند به عضلات کف لگن آسیب بزند و در نهایت منجر به بی‌اختیاری ادرار گردد.

برخی جراحی‌ها

جراحی‌های لگنی، به خصوص جراحی‌های مربوط به ناحیه تناسلی یا رکتوم (مانند هیسترکتومی در زنان یا جراحی پروستات در مردان)، ممکن است به اعصاب یا عضلاتی که مثانه را کنترل می‌کنند، آسیب برسانند و منجر به بی اختیاری ادرار شوند. 

عوامل روانی

استرس شدید، اضطراب، یا افسردگی می‌توانند بر نحوه عملکرد مثانه تأثیر گذاشته و به طور غیرمستقیم باعث افزایش دفعات ادرار یا حتی نشت ادرار شوند. همچنین، مشکلات شناختی مانند دمانس (زوال عقل) می‌تواند درک نیاز به ادرار کردن یا توانایی رسیدن به موقع به سرویس بهداشتی را مختل کند.

علائم بی اختیاری ادرار

خودِ بی‌اختیاری ادرار در واقع یک علامت است، اما معمولاً با علائم دیگری همراه است که تشخیص نوع و شدت آن را آسان‌تر می‌کند.

نشت ناخواسته ادرار هنگام فعالیت‌هایی که فشار شکمی را افزایش می‌دهند، مانند: سرفه، عطسه، خندیدن، ورزش و غیره

احساس فوریت ناگهانی و شدید در ادرار کردن

تکرر ادرار (نیاز به دفع ادرار بیشتر از حد معمول)

شب‌ادراری

نشت ادرار قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی به دلیل فوریت

مشکل در رسیدن به موقع به سرویس بهداشتی به دلیل محدودیت‌های جسمی (مانند درد مفاصل، مشکلات حرکتی).

مشکل در برداشتن لباس‌ها به موقع

مشکل در درک نیاز به ادرار کردن به دلیل مشکلات ذهنی یا شناختی

احساس ناراحتی یا سوزش در ناحیه تناسلی یا مجرای ادرار

بوی نامطبوع ادرار

تحریک پوستی یا بثورات

احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن